Uluslararası Liman İşletmecileri

Dünya ticaretinin %90’ı, ülkemiz ticaretinin de %88’i deniz yolu ile yapılmaktadır. Bu oran, denizyolu taşımacılığının karayolu taşımacılığına göre 6,5 kat, demiryolu taşımacılığına göre 3,5 kat daha ekonomik olmasının yanı sıra, büyük miktarda yüklerin bir seferde ve güvenli bir şekilde taşınmasının sonucudur. Denizcilik sektörü ülkelerin dünyaya açılmasını sağlayan en önemli sektörlerden biridir. Denizcilik sektörü ne derecede güçlü olursa ülkelerin ekonomik gücü de o derece yüksek olacaktır. Bu bağlamda limanların yönetimi /işletilmesi çok önemlidir. Yenilikler, gelişmeler sürekli olarak takip edilmeli ve küreselleşen dünya ekonimisine uyum sağlanmalıdır.

Uluslararası Terminal/Liman İşletmecileri; küresel anlamda ağ kurarak dünyanın farklı yerlerinde limana alt ve üst yapı olarak hizmet veren şirketlerdir. Hizmet vermenin yanı sıra, liman otoritelerinin yükünü de alıp limanı tek elden işletebilirler.

Dünyadaki liman yönetim şekilleri genel olarak 4 kategoride sınıflandırılabilir.

1)Özel Sektör Limanları: Tüm varlıklar ve yük elleçleme faaliyetlerinin sahipliği, yürütülmesi ve yönetilmesi özel sektöre aittir. Buna örnek olarak İngiltere ve Yeni Zelanda limanlarını gösterebiliriz.

2)Kamu Hizmeti Modeli: Tüm varlıklar ve yük elleçleme faaliyetlerinin sahipliği, yürütülmesi ve yönetilmesi kamuya aittir. Buna örnek olarak Hindistan, Kenya ve Sri Lanka’daki limanları gösterebiliriz.

3)Araç (Tool) Modeli: Liman alt yapısı ve yük elleçleme ekipmanları dahil olmak üzere liman üst yapısının sahipilği, işletilmesi ve yönetilmesi liman otoritesine aittir. Ancak yük elleçleme faaliyetleri özel yük elleçleme şirketleri tarafından yapılmaktadır.

3) Kiralık (Landlord) Modeli: Liman otoritesi, düzenleyici ve arazi sahibi özelliği taşımakta, tüm liman operasyonları özel şirket tarafından yapılmaktadır. Buna örnek olarak AB ülkelerindeki limanların çoğunu gösterebiliriz.

Dünya üzerindeki uluslararası liman işletmecileri ve merkezleri aşağıdaki gibidir;

Bu işletmeleri yıllık elleçleme kapasitelerine göre ilk 10 şeklinde sıralarsak şöyle bir sonuca ulaşabiliriz;

liman işletmecilerinin liman yönetimine olumlu katkıları;

• Kamu sektörünün payını ve bürokrasiyi azaltmak,
• Liman hizmetlerinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak,
• Ulusal ve bölgesel rekabeti artırmak,
• Finansal bağımsızlığı sağlamak,
• Limanları modern işletme teknikleri ve uygulamalarıyla yönetmek,
• Limanların teknolojik gelişmelere ayak uydurmasını sağlamaktır.

8333 kilometre kıyı şeridine sahip ülkemizde 174 adet liman ve iskele vardır. Bunların 6 tanesi Türkiye Denizcilik İşletmeleri tarafından, 2 tanesi de Türkiye Devlet Demir Yolları tarafından işletilmektedir.

Türkiye’deki önemli limanların dağılım şu şekildedir:

*İzmir ve Haydarpaşa limanlarının işletmeleri TCDD’ye aittir.

*Tekirdağ, Sarayburnu, Çanakkale, Kabatepe, Gökçeada(Kuzu Limanı),ve Gökçeda(Uğurlu İskelesi) limanlarının işletmeleri TDİ’ye aittir.

Yukarıda bahsetmiş olduğum uluslar arası liman işletmelerinden birkaçı Türkiye’de bazı limanları işletmektedir. Bu limanlar ve işletmecileri ise şu şekildedir:

PSA; Merkezi Singapur’da olup, 14 ülkede( Singapur, Belçika, Çin, Hindistan, İtalya, Japonya, Hollanda, Panama, Pakistan, Güney Kore, Tayland, Türkite ve Vietnam) 25 limana sahiptir. PSA, AKFEN Holding ortaklığı ile Türkiye’deki  Mersin limanının işletmesini 36 yıllığına almıştır.

DP World; uluslar arası liman işletmeleri arasında yeni olup, hızlı bir gelişme göstermiştir. 22 ülkede 42 liman yönetmektedir. Amerika, Avrupa, Asya ve Orta Doğu ülkelerinde etkin rol oynamaktadır. Kocaelin’deki Yarımca Konteyner Terminalinin işletmesi DP World’e aittir. Bu liman 1.3M TEU kapasiteye sahiptir.

Grup TCB; İspanya merkezli dünyadaki lider terminal operatörlerinden biri olup, şu an itibariyle İspanya, Brezilya, Küba, Meksika ve Kolombiya'da konteyner terminalleri işletmektedir. Ayrıca 3 bölgede demiryolu operatörlüğü yapar. TCEEGE bir Grup TCB üyesidir.

APMT; Merkezi, Hollanda'nın Hague kentinde bulunan APM Terminals, dizayn, inşaat, liman yönetimi ve operasyonları, iç karasal servisleri ile 40 ülkede 160 değişik lokasyonu ile toplam 70 limanda global ağ servisi ile hizmet vermektedir. İzmir Aliağada’ki Petkim Limanı ile işbirliği yapmaktadır.  Terminalin kapasitesi başlangıçta 1,5 Milyon TEU ve potansiyeli 4 Milyon TEU’dur. Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgesi'nde 11.000 TEU kapasiteli konteyner gemilerinin rahatlıkla yanaşabileceği tek liman olacaktır.

MSC; özel bir şirket olup 1970 yılında kurulmuştur. 6 kıtada 215 limana hizmet vermektedir. MSC grubunun liman yatırımları yapan şirketi Global Terminal Limited(GTL), Barbaros/Tekirdağ’da inşa edilmiş olan Asya Portu işletmektedir.


by..........Yeşim Özdemir
www.kaladrem.com