HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI

Havayolu kargo taşımacılığı, ihtiyaç sahibi tüm gönderenlerin eşyaları en uygun zamanda en uygun yöntemle ulaştırılmasını sağlayan hizmetler bütünüdür. (UTIKAD)

Terminaller arası uzun mesafeleri, sahip olduğu üstün hız özelliği ile kısa sürede aşma imkânı veren havayolu ulaştırması genelde küçük boyutlardaki değerli paketlenmiş ticari malların taşınmasında, uzun mesafeleri hızlı, konforlu ve güvenli şekilde aşmak isteyen yolcuların taşınmasında etkili bir sistemdir.

Havayolu ulaştırması I. Dünya savaşı öncesi sadece askeri amaçlar için kullanılmakta iken savaştan sonra ticari havacılık faaliyetlerinin başlaması ile birlikte sivil havacılık yaygınlaşmaya başlamıştır. İlk ticari hava seferleri 1919’da Fransa’da başlamış, daha sonra 1926 yılında ABD’de görülmüştür. Düzenli seferler ise II. Dünya Savaşı sonrasında başlamıştır. Günümüzde ise havayolu ulaştırması teknolojik gelişmeye, küreselleşme sürecinde üretim ve tüketimin uluslararası nitelik kazanmasına paralel olarak ulaştırma sistemleri arasında kullanımı giderek yaygınlaşan bir sistem haline gelmiştir. *(KURT, 2010, s. 44)

Havayolu taşımacılığının tercih edilme sebepleri ise; çabuk bozulabilecek kargoların ve canlı hayvanların en uzun mesafelere bile kısa sürede taşınmalarını sağlaması, güncel ve ticari bir değere sahip ürünlerin (televizyon, gazete, dergi vs.) piyasaya kısa sürede ve güvenli bir şekilde ulaştırması şeklinde açıklanabilmektedir.

Havayolu ile taşınan yükler, uçağa yükleme şekline göre ve yükün özelliğine göre kargolar olarak sınıflandırılmaktadır.

1.Uçağa yükleme şekline göre kargolar

a. Dökme Kargolar: Palet veya konteynerlere konulmamış parça kargolardır.

b. ULD (Unit Load Device) Kargolar: Standart tek bir birim palet veya konteyner haline getirilen kargolardır. Birim haline getirilen kargolar uçağa konveyör sistemleriyle yüklenmektedir.

Konveyör: Yüklerin uçağa yüklenip boşaltılmasında kullanılan mekanik taşıyıcı görevini yapan şeritler.

2. Yükün özelliğine göre kargolar

a. Genel Kargolar: Özel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen, özel kargo sınıfına girmeyen yüklerdir. Örn. Askılı tekstil ürünleri

b. Özel Kargolar: Taşınması ve depolanmasında özel işlem gerektiren kargolardır. Bu kargoların taşınması için kabul, etiketleme, yükleme ve istif edilmelerinde özel bir takım kurallar uygulanması gerekmektedir. Özel kargolar; Canlı hayvanlar, bozulabilir gıda maddeleri, ıslak kargolar, ağır kargolar, kıymetli kargolar, diplomatik kargolar vs.

c. Tehlikeli Maddeler: Tehlikeli maddeler, özelliklerinden dolayı uçak, yolcu ve diğer gönderilerin güvenliğini tehdit eden kargolardır ve çok sıkı denetim altındadır. Tehlikeli maddelerin havayolu ile nakliyesine sadece özel durumlar ve belirli şartlar altında izin verilir.

Dünya’da ve Türkiye’de Havayolu taşımacılığı

Havayolu taşımacılığı sektörüne genel olarak bakıldığında; FedEx’in merkezi durumundaki Memphis‘ten liderliği 2010 yılında devralan Hong Kong, 2010’dan beri konumunu korumaktadır. Biri ABD’nin, diğeri Güneydoğu Asya’nın kargo hub’ı konumundaki bu iki havalimanı, 2014 yılında yaklaşık %4,5’lik büyüme oranına ulaşmıştır.

    Kargo trafiğine göre dünyanın en büyük 10 havalimanı

Küresel havayolu kargo taşımacılığında söz sahibi olan firmalar; DHL, FedEX, UPS ve TNT’dir. Küresel kargo taşımacılığında birinci olan Hong Kong Chek Lap Kok havalimanı UPS’nin, Memphis Tennessee havalimanı ise FedEx’in merkezi(hub) durumundadır.

Yolcu trafiğine göre değerlendirdiğimizde Nisan 2015 verilerine göre; Atlanta GA (USA) 31.164.379, Pekin (CHINA) 29.268.112, Dubai 26.116.980 yolcu sayısı ile ilk 3’ü oluşturmaktadır. İstanbul Atatürk havalimanı ise 15.sıradadır.

Türkiye’de havayolu taşımacılığında son 10 yılda yıllık ortalama %14’lere varan artışlar gerçekleşmiştir. Türkiye’de toplam uçak sayısı 2014 Eylül ayı itibarıyla 422, kargo kapasitesi ise 1.393.632 kg. a ulaşmıştır (UDHB).  Türkiye’de kargo taşımacılığı yapan havayolu şirketleri; THY, MNG, ACT ve ULS’dir.

    Kargo trafiğine göre Türkiye’nin ilk 10 havalimanı (DHMI)

Havayolu Taşımacılığında yaşanan gelişmeler; Günümüzde bilişim teknolojisindeki hızlı gelişmelerin sağlamış olduğu avantajlar, birçok sektörde olduğu gibi havacılık sektöründe de yoğun olarak kullanılmaktadır. Son yılların en önemli gelişmeleri ise hava kargo taşımacılığında verimlilik ve hız artışı yaratacak e-awb (elektronik hava konşimentosu)  ve e-freight uygulamasıdır. IATA, yolcu taşımacılığında kağıt bilet kullanımından e-bilet uygulamalarına tamamen geçişine benzer yapılanmayı kargo taşımacılığına da uyarlamayı amaçlamaktadır. E-freight uygulaması ile, kağıt kullanımını azaltarak maliyetleri düşürmek, gümrük ve dış ticaret işlemlerini basitleştirmek, süreçleri hızlandırmak ve hataları asgari düzeye indirmek planlanmaktadır. E-AWB uygulamasının ise hava kargo acentelerinin operasyon ve dokümantasyon sürecine verimlilik ve hız katacağı, doküman işleme süresinin kısaltacağı, doküman kayıplarına bağlı handling gecikmelerinin önüne geçileceği düşünülmektedir. (UTIKAD)

Bir diğer önemli gelişme ise Atatürk Havalimanının kapasite yetersizliği yüzünden 2018 yılında tamamlanması planlanan, İstanbul’a yapılacak 3. Havalimanıdır.  İhaleyi 3 Mayıs 2013'te 22 milyar 152 milyon Avro'luk teklifle Cengiz-Kolin-Limak-Kalyon-Mapa OGG (Ortak Girişim Grubu) kazanmıştır. Yeni yatırımlarla, 150 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak İstanbul’da inşa edilen yeni havalimanının, 200 milyon yolcu kapasitesi ile en yüksek kapasiteye sahip olacak Dubai World Central - Al Maktoum Uluslararası Havalimanı'yla rekabet edeceği düşünülmektedir.  

*KURT Cihan, 2010, Türkiye’de Ulaştırma Sektörü İçerisinde Lojistiğin Yeri Ve Önemi

by.............Cemre Angın
www.kaladrem.com