Menşe Şahadetnamesi

Menşe Şahadetnamesi, ihraç konusu bir malın hangi ülke menşeli olduğunu gösteren belgedir. Malların hangi ülkede üretildiğini veya farklı bir ülkede gördüğü değişiklikler ve işlemler dolayısıyla o ülke menşeli sayılması gerektiğini gösterir. Günümüzde gümrük işlemleri, ülkeler arasındaki mevcut ticaret anlaşmasının hükümlerine göre yapıldığından, bir malın hangi ülke menşeli olduğunun bilinmesi son derece önemlidir. Örneğin, bir malın gönderildiği ülkede Tercihli Gümrük Rejiminden yararlanması veya konulan kota sınırlamasının dolup dolmadığı gümrükten geçen malların menşelerine göre belirlenir. (TOBB)

Menşe Şahadetnamesi, ihracatçılar veya kanuni yetkili temsilcilikler tarafından düzenlenir. İhracatçı firmanın üyesi bulunduğu Ticaret veya Sanayi Odası ve bazı ülkeler için (genellikle Arap ve Afrika kıtası ülkeleri) ayrıca ithalatçı ülkenin konsoloslukları tarafından onaylanır.

Bir  ülke topraklarından çıkarılan madenler, üretilen tarım ürünleri, o ülkede doğan ve yetişen canlı hayvanlar ile bunlardan elde edilen ürünler, o ülkede tutulan veya avlanan av hayvanları ile balıklar, o ülke bandırasını taşıyan ve oraya kayıtlı veya tescilli gemilerle çıkarılan balık ve diğer ürünler ile bu ürünlerden bu fabrika gemilerde elde edilen eşya, kara suları dışındaki denizlerin dibinden ya da toprak altından, münhasır işletme hakkına sahip olarak o ülke tarafından çıkarılan maddeler, imal işleminden veya kullanım kalıntılarından elde edilen artıklar, yukarıda sayılan eşyadan ya da hangi aşamada olursa olsun bunların türevlerinden elde edilen tüm eşya, anılan ülke menşeli sayılır.

Ayrıca, malın başka bir ülkede gördüğü değişiklikler ve işlemler dolayısıyla o ülke menşeli sayılabilmesi için, bu değişiklikler ve işlemler sonucunda kıymetinin yüzde yüz oranında artmış olması veya gümrük tarife pozisyonlarının değişmiş olması veya o ülkede, esaslı değişiklik sayılabilecek önemli bir işçiliğe ve işlemlere tabi tutulması gereklidir.

Menşe Şahadetnamesi belgelerinde bulunan bilgiler şu şekilde sıralanabilir:

• Malı gönderenin adı, soyadı ve adresi,
• Alıcının adı, soyadı ve adresi,
• Kapların marka, numara, cins ve sayıları,
• Malın cinsi ve nev’i, daralı ve saf ağırlıkları ile kıymeti ve yollama şekli,
• Şahadetnameyi veren makamın tasdik şerhi (tarih, imza ile mühür veya kaşesi),
• Menşe Şahadetnamesi, malın o memlekette geçirdiği işçilik ve işlemlerden ötürü o memleket menşeli sayılarak verilmiş ise bu hususun etraflı bir şekilde açıklanması.

İki farklı türü vardır:

Özel Menşe Şahadetnamesi (FORM A):

Bazı ülkelerin (özellikle sanayileşmiş ülkeler) gelişmekte olan ülkelerden sanayi malları ithalatında, bu ülkelerin sanayileşmesine katkı sağlamak amacıyla Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi (GPS) çerçevesinde belirli tavizli gümrük oranlarına konu mallar ile ilgili preferanslar sağlayabilmeleri için gerekli olan bir menşe şahadetnamesi türüdür. Gelişmekte olan ülkelere bu anlamda preferans sağlayan ülkeler şunlardır:ABD, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, Kanada ,Avustralya, Rusya, Polonya, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri.

Türkiye'den ihraç edilen ürünler için gerekli özel menşe şahadetnameleri, firmalar tarafından tanzim edilmekte, ticaret odaları ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'na bağlı taşra birimleri tarafından onaylanmaktadır.

Özel Menşe Şahadetnamelerinin mal sevkıyatının gerçekleşmesinden sonra da düzenlenmesi mümkündür. Onay işlemi yapılmış Özel Menşe Şahadetnamesi’nin kayıp veya tahrip olduğu durumlarda ise yeni bir belge düzenlenerek onaylanır.

ABC FORMU:

Sadece ticaret odaları tarafından onaylanan ve çeşitli ülkelere her türlü ürünün ihracatında kullanılan menşe şehadetnamesi türüdür. Bu belge A, B ve C olmak üzere üç nüshadan oluşmaktadır. C nüshası Oda’da kalır.

Oda üyelerinin (ABC) Formu’nu onaylatmak üzere Oda’ya başvuruları sırasında, eğer söz konusu belge muhteviyatı malın üreticileri kendileri ise kapasite raporu veya malın üreticisi olduğuna dair diğer belgeler ile malın satış faturasının birer örneğini ibraz etmeleri, belgenin usulüne uygun olarak doldurulmuş ve 8. kolonun sağ tarafının firma tarafından kaşelenmiş, imzalanmış olması yeterlidir.

Eğer belge muhteviyatı malın üreticisi, ihracatı yapan firma değilse, satış faturası, malın temin ediliş faturaları ve üretici firmanın kapasite raporu aranmaktadır. Üreticinin kapasite raporu olmadığı takdirde, üretici firmanın ihracata konu malları ürettiğine dair ibraz edebileceği diğer belgeler yeterli görülmektedir.

İhracatçı firmanın istemi üzerine, ihracattan(malın sevkinden) sonra da Menşe Şahadetnamesi (ABC) Formu düzenlenebilmekte ve Oda tarafından onay işlemi yapılabilmektedir.

by.............. Burak Korkmaz
www.kaladrem.com