Dış Ticaret İşlemlerinde Kullanılan Belgeler

Dış ticaret, farklı ülkelerin firmalarının ya da kuruluşlarının gerçekleştirdiği ekonomik faaliyetler bütünüdür.Küreselleşmeyle birlikte dış ticaret hacmi de artmaya başlamıştır. İletişim, ulaşım, üretim gibi alanlarda olan gelişmeler dış ticareti olumlu yönde etkilemiştir.

Dış ticarette kullanılan belgeleri 5 ayrı başlık altında sınıflandırabiliriz. Bu başlıklar ;

• Ticari Belgeler (Commercial Documents)
• Resmi Belgeler (Official Documents)
• Taşıma Belgeleri (Transport Documents)
• Sigorta Belgeleri (Insurance Documents)
• Finansman Belgeleri (Financial Documents)

1. Ticari Belgeler (Commercial Documents)

a. Proforma Fatura (Proforma İnvoice): İhracatçının sipariş sırasında ithalatçıya gönderdiği teklif faturasıdır. Ön fatura anlamına da gelir. Bu fatura Offer Form - Teklif Formu yerine geçer. Bu belge üzerinde, ihracatçı ve ithalatçının kimlik bilgileri, malın fiyatı, tanımı, miktarı, eşyanın taşınma şekli ve navlun bedeli ile teslim şekli, sigorta ve yükleme tarihi, boşaltma yeri, malların ağırlıkları ile ambalaj şekilleri, koli sayısı ve teklif edilen fiyatın hangi tarihe kadar geçerli olduğu da belirtilir.

b. Ticari Fatura (Commercial İnvoice): İhraç malları hazırlandıktan ve sevkiyat yapılmadan önce düzenlenecek ilk belge ticari faturadır. Asıl fatura niteliği taşır, proforma üzerindeki şartlar ithalatçı tarafından kabul edilmişse, ticari fatura oluşturulacaktır.

c. Navlun Faturası (Freight İnvoice): Deniz veya iç su yolu ile taşımacılıkta malın taşıma ücretinin yer aldığı faturadır.

d. Tasdikli Fatura (Certified İnvoice-Visaed İnvoice): Bu fatura, ihracatçının kendi orijinal faturasını düzenleyerek, ihraç edeceği ülke Konsolosluğuna tasdik ettirdikten sonra ithalatçıya gönderdiği faturadır.

e. Çeki Listesi (Weight Note): İhracatçının, ihracat beyannamesi, gümrük beyannamesi ve konşimentoda beyan ettiği malların net ve brüt ağırlıkları ile hacimlerine ilişkin dökümünü, hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her paketin ne kadar ağırlık içerdiğini gösteren belgedir.

f. Gemi Ölçü Raporu (Ullage Report): Bu belge, ihracatçı veya ithalatçının isteği üzerine, deniz yolu taşıma şirketleri veya uluslar arası gözetim şirketlerince düzenlenir.Sıvı olarak gemiye yüklenen akaryakıtın veya kimyevi maddenin gemi tankına ne miktarda yüklendiğini, yükleme sırasında ne miktarda fire olduğunu gösteren ve boşaltma limanında ne miktarda fire verebileceğinin saptandığını gösterir bir vesaiktir.

g. Koli Listesi (Packing List): Dökme olmayan ve koliler ile sevk edilen malların her koli içindeki miktar ve ölçüler ile koli sayısını ambalajlar açılmadan gösteren belgedir.

ğ. İmalatçı Analiz Belgesi (Manufacturer's Analysis Certificate): Boya, çimento, asit vb. kimyasal maddeler gibi analiz gerektiren malların nem oranı, erime derecesi ve bu malların formüllerini oluşturan element ya da bileşiklerin ad ve oranlarını gösteren belgedir.

h. Kontrol Belgesi (Certificate of İnspection): Dış ticarette, fiili ihracatı başlatılacak malın kalitesinin, alım satım sözleşmesinde ismi yazılı olan malın kalitesiyle aynı olup olmadığının tespitini gösterir.

2. Resmi Belgeler (Official Documents)

a. Dolaşım Belgeleri (Movement Certificate): Bir malın hangi ülkeden ithal edildiğini belirlemek amacıyla düzenlenen belgedir.

b. Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin): Bu belge, ihracata konu malın menşeini, üretildiği, imal edildiği ülkeyi gösteren bir belgedir.

c. Konsolosluk Faturası (Consular İnvoice): İhraç ürününün menşeini belgelemek için malın ihraç edileceği ülkenin konsolosluğu tarafından onaylanan belgedir.

d. Veteriner ve Bitki Sağlık Sertifikası (Veterinary Certificate - Phytosanitary Certificate): İhracata konu olan malların (özellikle gıda maddelerinin) sağlığa uygun olduğunu belirten yetkili sağlık mercilerince tasdik edilmiş resmi belgelerdir.

e.Helal Belgesi(Helal Certificate) : İslam ülkelerinin et ithalatında talep ettikleri, kesimlerin islami kurallara uygun olduğunu gösterir belgedir.

f. Radyasyon Belgesi (Radiation Certificate):İhraç edilecek tarım ürünlerinin hiç radyasyon içermediğini veya radyasyon seviyesinin kabul edilen düzeyde olduğunu ispat eden yetkili makamlarca düzenlenip onaylanmış resmi bir belgedir.

g. A.T.A. Karneleri (A.T.A. Carnet): Eşyaların gümrük vergisine tabi olmadan geçici kabulüne imkan sağlayan ve milli gümrük belgesi yerine kullanılmak üzere düzenlenen belgedir.

3 . Taşıma Belgeleri (Transport Documents)

a. Deniz Konşimentosu: Taşıtanın isteği üzerine taşıyıcı veya gemi acentası tarafından düzenlenip taşıtana verilen, malın yüklendiğini ve belirlenen şekilde taşınıp varış yerinde alıcısına teslim edileceğini taahhüt eden belgedir.

b. Havayolu Konşimentosu (Airwaybill): Bu konşimento bir makbuzdur, kıymetli evrak niteliği taşımaz, ciro edilerek mülkiyeti devir edilemez, ithalatçı adına düzenlenir yani bir nev'i nama yazılı konşimento niteliği taşır.

c. Demiryolu Hamule Senedi (Railway Consignment Note): Malların demiryolu ile taşınacağını gösteren, gönderen ile taşıyıcı demiryolu idaresi arasında yapılan taşıma sözd.

d.Karayolu Taşıma Belgesi (Road Waybill/CMR Consignment Note): Malların nakliyeci firma tarafından istenilen yere taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.

e.Karma Taşıma Belgesi(Combined Bill of Lading): Belgeye konu malların taşımasında birden fazla taşıma aracı sözkonusu olduğu durumlarda taşıyıcı tarafından yükletene verilen ve malların teslim alındığı yerden varış yerine kadar taşınacağını gösteren belgedir.

4. Sigorta Belgeleri (Insurance Documents):

a.Sigorta Poliçesi (Insurance Policy): Dış ticaret kapsamında taşınan malların yüklendikleri yerden ithalatçıya teslim edilecekleri ana kadar uğrayabilecekleri hasarlara veya avaryalara karşı sigorta edildiklerini gösteren belgedir.

b.Sigorta Sertifikası (Insurance Certificate): Bir defadan fazla yüklemesi olan ihracatçı veya ithalatçıların kesin sigorta öncesi hazırladıkları belgedir.

5 . Finansman Belgeleri (Financial Documents):

a.Poliçe (Bill Of Exchange/Draft) : Bu belge belirlenmiş bir sürenin sonunda veya vadede, cinsi ve tutarı belirlenmiş bir meblağın belirli bir lehdara ödenmesi için keşidecinin muhataba verdiği yazılı nitelik taşıyan şartsız bir ödeme emridir.

b.Antrepo Makbuzu (Warehouse Receipt) : Malın saklanmak üzere antrepoya alındığını gösterir belge olmakla birlikte ayrıca bir finansman belgesi olma özelliği taşır.

c.Rehin Senedi (Trust Receipt) : İthalatçının ülkesindeki bankasının, ihracatçıya yapılacak ödemeyi muteber müşterisi olan ithalatçı adına üstlenmesi durumunda ortaya çıkan işleme ilişkin belgedir.

d.Teslim Emri (Delivery Order) : Bir dış ticaret işleminde malı satın almaya karar veren ithalatçı, bunun bedelini bankaya ödeyecektir. Bu duruma istinaden, bankanın emrinde hazır bulunan malın tamamının veya bir kısmının alıcıya teslim edilmesi için, bankanın, antrepo görevlisine ulaştırılmak üzere verdiği ve malın alıcıya teslim edilmesi yönündeki talimatına Teslim Emri-Delivery Order denir.


by............ Eda Karabulut
www.kaladrem.com